Z Więzienia Mamertyńskiego przez Via Alessandrina na rzymskie fora…

Zrzut ekranu 2015-06-27 o 23.26.26Poprzedni wpis stanowił mini-przewodnik po Kapitolu. Obejrzawszy to wzgórze ruszamy ulicą przy Palazo Senatorio i schodami dochodzimy do słynnego (trochę nie wiedzieć dlaczego) Więzienia Mameryńskiego. Tutaj przetrzymywano np. więźniów wojennych, zanim byli prowadzeni w czasie triumwów wodzów rzymskich (pochód przez miasto po zwycięskiej bitwie). Sławę zyskało ono głównie z uwagi na fakt, że więzieni tutaj byli święty Piotr (który miał ochrzcić strażników, co upamiętnia niewielka kaplica) oraz święty Paweł. Nie wiemy skąd pochodzi nazwa więzienia. W starożytności nazywane było Tylianum. Najbardziej powszechna teoria mówi, że miało ono pochodzić od słowa Tullianum, które urobiono od imienia króla Tuliusza Hostiliusza lub Serwiusza Tuliusza. Obecna nazwa „Mamertyńskie” pochodzi ze średniowiecza i urobiono ją najpewniej od tego, że niedaleko znajdowała się świątynia boga Marsa. Więzienie jest znane z uwagi na fakt, że przetrzymywano tutaj świętych Piotra i Pawła. Trzeba jednak powiedzieć, że dopiero tradycja chrześcijańska nadała temu faktowi doniosłe znaczenie. W starożytności  ich pobyt tutaj nie był jakoś szczególnie zauważany. Znacznie ważniejszymi więźniami, których tutaj przetrzymywano byli m. in. król Numidii Jugurta, Wercyngetoryks (niech mi przyjaciele wybaczą, że tylko go wspomniałem, a nie popełniłem jego biogramu) czy też Publiusz Korneliusz Lentulus Sura.

romeimperialfora2

Schodzimy Via dei Fori Imperiali i naszym oczom ukazują się Fori Imperiali (nie mylić w Forum Romanum!). Fori Imperiali to termin, którymi określa się szereg forów z czasów rzymskich: Forum Cezara i Forum Augusta, Forum Nerwy, Forum Wespazjana i Forum Trajana. Na obrazku wyżej podpisane po łacinie (zboczenie zawodowe 🙂 ). 

Pierwszym, które oglądamy jest Forum Cezara. Zamordowany w 44 roku Cezar rozpoczął budowę swojego forum siedem lat przed swoim nieszczęsnym końcem. Częściowo ukończone poświęcono w roku 46, a budowę dokończył dopiero Oktawian August. Cały kompleks był otoczony kolumnadami, a w zachodniej jego części zbudowano świątynie Wenus Rodzicielki, za której potomka uważał się Cezar. Z kolumnadą po bokach i portykiem z podwójnym rzędem kolumn ozdobiona była malowidłami chyba najbardziej znanego malarza tego okresu: Timomachosa z Bizancjum. Świątynia ustawiona była na wysokim podium. W niszy znajdował się posąg bogini, opiekunki rodu Juliuszów. W tym też czasie wybudowano po północno-zachodniej stronie bazylikę Argentaria, w której przeprowadzano operacje finansowe. Po odrestaurowaniu forum zostało ponownie otwarte podczas uroczystości inaugurującej otwarcie Forum Trajana.

Forum_of_Augustus_drawingPrzechodzimy na drugą stronę ulicy i naszym oczom ukazują się pozostałości po Forum Augusta o wymiarach 125 x 90 metrów. Rekonstrukcja tego przybytku widoczna na obrazku po prawej. Kompleks został zbudowany w 2 roku przed Chrystusem (obok rekonstrukcja). Jego centrum stanowi świątynia Marsa Mściciela. Oktawian zbudował ją, aby podziękować za zwycięstwo pod Filippi w roku 42 przed Chrystusem i pomszczeniu śmierci Juliusza Cezara. Była to budowla w porządku korynckim z ośmioma kolumnami przed wejściem i kolumnadą po bokach, z tylną ścianą zamkniętą apsydą. Wewnątrz świątyni ustawiono posągi Marsa, Wenus i Juliusza Cezara. Boczne portyki forum ozdobione były kariatydami. Na wysokości wejścia do świątyni portyki rozbudowano o nisze umieszczone po zewnętrznej stronie kolumnady. Od północnego wschodu forum zostało zamknięte wysokim murem, oddzielającym je od Subury – dzielnicy Rzymu.

Na prawo od Forum Augusta znajduje się Forum zbudowane przez cesarza Wespazjana, nazywane czasami Forum Pokoju (zob.ForumRomanumRoma rekonstrukcja na obrazku po prawej stronie). Zbudowano tu świątynię pokoju: Templum Pacis. Tutaj złożono łupy przywiezione po zdobyciu Jerozolimy w 71 roku i zwycięstwie w tzw. Wojnie Żydowskiej. W tym miejscu Wespazjan zbudował wspaniałą bibliotekę, którą potem przerobiono na bazylikę pod wezwaniem św. Kosmy i Damiana. Plac o wymiarach 125 x 115 m przylega do Forum Nerwy. Początkowo zabudowania placu nazywano kręgiem świątynnym (templum), nazwa forum stała się popularna dopiero w IV wieku. Przed świątynią stał ołtarz, a na placu najprawdopodobniej znajdowały się pawilony (ich ślady zostały znalezione podczas prac wykopaliskowych), w których eksponowano dzieła sztuki przywiezione do Rzymu ze świątyni w Jerozolimie. Przy samej świątyni Pokoju usytuowane były dwie aule, które pełniły rolę bibliotek i których pozostałości nadal są widoczne. Na północno-wschodniej ścianie forum wyryty był plan miasta Rzymu. Obecnie ruiny robią spore wrażenie i nadal można rozpoznać poszczególne elementy pierwotnych budowli. Całość otoczona jest niestety dość szczelnym ogrodzeniem a dodatkowo fakt, że pierwotny poziom gruntu w starożytnym Rzymie był kilkanaście metrów niżej niż Rzymu współczesnego – utrudnia zwiedzanie. Można jednak z góry podziwiać pozostałości, co ma ten plus, że lepiej nabiera się orientacji w pozostałościach po budowlach.

NervasForum2SMALLPo prawej stronie od Forum Trajana (patrząc na nie z Via Alessandrina) widzimy Forum Nerwy. Budowę forum rozpoczął cesarz Domicjan w latach 80. I wieku po Chrystusie, a ukończone zostało przez cesarza Nerwę w roku 97.  Forum zostało wzniesione na miejscu istniejącej ulicy łączącej Forum Romanum z rzymską dzielnicą, Suburą. Z tego powodu nazywane było też Forum Transitorum; nazywano je też Forum Palladium, z uwagi na poświęcenie go bogini Minerwie. Forum Nerwy graniczyło dłuższymi bokami z Forum Augusta i Forum Wespazjana. Świątynia Minerwy wybudowana została w porządku korynckim po stronie wschodniej placu. Boki forum zamykały portyki pozorne złożone z ustawionych blisko ściany niskich kolumn zwieńczonych belkowaniem. W ścianach pozostawiono przejścia do sąsiednich placów. Pozostałości kolumnady z fragmentami fryzu przetrwały do czasów dzisiejszych. Rekonstrukcję forum przedstawia obrazek po lewej.

W końcu przechodzimy na ostatnie z rzymskich forów – Forum Trajana (rekonstrukcja po prawej)ForumRomanumRoma-1. Jest to chyba najbardziej znane forum zaraz po Forum Romanum. Powodem jest fakt, że wznosi się tutaj imponująca kolumna zwana Kolumną Trajana. Forum leży na lewo od Via Alessandrina. To największe i najbardziej imponujące ze wszystkich forów. Zajmuje ono plac o wymiarach ok. 300 na 185 metrów. Jego fundatorem był Trajan, a projektantem Apollodoros z Damaszku. Budowę rozpoczęto w 107 r., uroczyste otwarcie placu oraz poświęcenie wzniesionej nań Kolumny Trajana odbyło się 18 maja 113 roku. Wejście prowadziło z Forum Augusta przejściem pod łukiem triumfalnym. Sam plac wyłożony był płytami z marmuru. Na środku stał posąg Trajana na koniu. Ściany boczne zamykały rzeźbione wizerunki sławnych Rzymian, na attyce umieszczono posągi Daków. Naprzeciwko wejścia wybudowana została Bazylika Ulpia, a za nią pobudowano biblioteki: grecką i łacińską, pomiędzy którymi wzniesiono Kolumnę Trajana. Już po śmierci Trajana cesarz Hadrian ufundował dedykowaną mu świątynię na półkolistym placu znajdującym na przedłużeniu osi głównej forum, za budynkami bibliotek. Poza terenem forum, po jego północno-wschodniej stronie, znajdowały się Hale Targowe Trajana, które wybudowano nim powstało forum. Kolumna Trajana to jedna z najbardziej niezwykłych tego typu konstrukcji w starożytności. Zbudowano ją w roku 113, aby uczcić zwycięstwo nad Dakami. Zaprojektowana została prawdopodobnie przez Apollodorosa z Damaszku. Usytuowana pomiędzy budynkami dwóch bibliotek: greckiej i łacińskiej, za Bazyliką Ulpia, kolumna ustawiona jest na cokole, w którego wnętrzu umieszczono urny z prochami Trajana i jego żony Plotiny. Na jej szczycie cesarz nakazał umieścić orła. Po jego śmierci na polecenie Hadriana orzeł został zastąpiony posągiem Trajana, który został po 392 r. n.e. usunięty przez chrześcijan. Dopiero 4 grudnia 1587 roku zastąpiono posągiem św. Piotra. Całość konstrukcji (bez posągu) ma wysokość 39,83 m, sam trzon kolumny – 26,62 m. Wykonany jest z 17 kamiennych bębnów z marmuru kararyjskiego. Wewnątrz znajdują się spiralne schody prowadzące na platformę widokową; klatkę schodową oświetlają 43 wąskie okna.Największą ozdobę tego pomnika stanowi relief w postaci wstęgi opasującej kolumnę w 23 skrętach. Przedstawiono na nim historię wojny z Dakami od chwili przygotowań do niej aż do zwycięstwa. Dwie kampanie wojenne rozdziela wizerunek Wiktorii. Serpentyna płaskorzeźb to tzw. opowieść kontynuacyjna (nie ma przerw między kolejnymi scenami). Wstęga w części najniższej ma tylko 89 cm szerokości i rozszerza się ku górze, gdzie osiąga 125 cm. Zabieg ten z daleka stwarza złudzenie oglądania postaci jednakowej wielkości (wysokości) we wszystkich wyobrażonych scenach. Relief uznawany jest za jeden z najwspanialszych przykładów rzeźby z okresu cesarstwa rzymskiego.

Obejrzeliśmy „mniej znane” rzymskie fora. Pora ruszyć na obiad (rzecz niezbędna w czasie zwiedzania) a po nim ku „sercu” starożytnego Rzymu czyli Forum Romanum. O tym jednak w kolejnym wpisie a poniżej kilka zdjęć z opisanego wyżej spaceru.

Comments

comments